Eendendarmen

6 december 2023

Mirjam de Rijk

Taart! Hij was ‘heel opgelucht en blij voor de asielzoekers’, zei de directeur van het HR-bedrijf annex detacheringsbureau op het NOS-journaal, ‘en zeker ook voor de werkgevers’. Zijn bedrijf MPeople had samen met een asielzoeker een zaak aangespannen tegen de regel dat asielzoekers maximaal 24 weken per jaar mogen werken. En gewonnen.

Terecht. De 24-wekenregel is slechts bedoeld om asielzoekers niet te laten inburgeren, ‘geen verwachtingen te wekken’, en is in feite een vorm van asielzoeker-pesten. En in strijd met het Europees recht, zo stelde de Raad van State vorige week vast. Afgelopen voorjaar oordeelde de rechtbank in Arnhem al dat de 24-wekeneis in strijd is met het recht, maar nota bene het ministerie van Sociale Zaken ging daartegen in beroep.

Waarom dan toch die ietwat vreemde smaak, die ik aan het nieuws overhield? Die had niets te maken met de berichtgeving, die was prima. Het is de Nederlandse arbeidsmarkt die voor de nare smaak zorgt. Dat de branchevereniging van uitzendbureaus na de uitspraak van de Raad van State een gat in de lucht sprong is veelzeggend. Net als het feit dat Elvis, de asielzoeker die samen met detacheerder MPeople de zaak aanspande, werkt in een eendenslachterij. De slachtindustrie, en ook de distributiecentra waar ’s nachts onze pakjes (‘vóór 23.00 besteld, morgen in huis’) worden klaargemaakt, zijn maar wat blij met de uitspraak. Die bedrijven krijgen er tienduizenden potentiële arbeidskrachten bij.

Het zijn arbeidskrachten voor het soort werk dat Nederlanders weigeren te doen, vanwege de arbeidsomstandigheden en lage beloning. En terecht. Het is werk dat óf geautomatiseerd, of uitgebannen zou moeten worden. Als het werkelijk onmisbaar is, dient het jaloersmakend goed betaald te worden. De eendenslachterij waar Elvis via MPeople is gedetacheerd, kreeg afgelopen zomer een last onder dwangsom opgelegd omdat ze zich bij het slachtproces niet aan de wet houdt. Eerder al bleek de firma veel meer eenden te fokken dan de vergunning toestaat. De praktijken van het bedrijf leidden vorig jaar zelfs tot Kamervragen, omdat kopers van woningen in de buurt van de Ermelose eendenslachterij een verklaring moesten ondertekenen dat zij nooit zullen klagen over de stank en de geluidsoverlast van het bedrijf. Zo’n soort bedrijf.

Alweer is het de rechter die het kabinet dwingt te voldoen aan de wet

Het is ongelooflijk fijn, en hoog tijd, dat voortaan alle asielzoekers het hele jaar mogen werken, zoals dat afgelopen jaren al gold voor Oekraïners. In de eerste plaats voor de mensen zelf, maar ook voor werkgevers die klem zitten door de personeelskrapte. Het kan een omslag betekenen in de stemming ten opzichte van asielzoekers.

Maar laat het geen reden zijn om de discussie te laten verslappen over welk werk in Nederland eenvoudigweg not done is. Sterker nog, laat het een extra reden zijn om slecht werk eindelijk uit te bannen. Juist omdat asielzoekers, gezien de afhankelijke positie waarin ze verkeren, tot alles bereid zijn. De berichten over werkgevers die misbruik maakten van Oekraïense vluchtelingen liggen nog vers in het geheugen. Elvis, door het journaal gevraagd wat zijn ‘droombaan’ zou zijn, dacht even na en zei toen, uiterst tactvol: ‘Voor nu vind ik dit fijn.’ Hij is duidelijk tot heel wat meer in staat dan darmen uit eenden-anussen zwiepen. De samenleving schreeuwt om mensen in de zorg, in de techniek en al die andere nuttige sectoren.

Er was trouwens ook nog een heel andere reden voor die ietwat nare bijsmaak bij het goede nieuws van de Raad van State. Want alweer is het de rechter die het kabinet dwingt te voldoen aan de wet. Zoals het de afgelopen jaren ook steeds de rechter was die het kabinet dwong zich aan het afgesproken klimaatbeleid en de stikstofregels te houden. Het is natuurlijk prettig dat er daardoor alsnog recht gedaan wordt, maar wel een veeg teken dat de rechter er überhaupt aan te pas moet komen. Dat is niet de schuld van de rechters, maar van regerende politici die er een sport van lijken te maken onder wetgeving uit te komen. Wetgeving waartoe door henzelf of door hun voorgangers democratisch besloten is.